پاسخ اجمالی:
سوء ظن به وعده هاى الهى سبب فساد عبادت مى گردد، چرا که روح اخلاص را در انسان مى میراند. علاوه بر این که سوء ظن به وعده هاى الهى، انسان را در برابر حوادث سخت، سست و ناتوان مى کند. همچنین او را از عنایات الهى محروم مى کند؛ چرا که خداوند با هر کس مطابق حسن ظن و سوء ظن او رفتار مى نماید. «لقمان حکیم» به فرزندش مى گفت: «فرزندم نسبت به خدا حسن ظن داشته باش، سپس از مردم سؤال کن کیست که نسبت به خدا گمان نیک داشته باشد و خداوند مطابق آن با او رفتار نکند؟».

پاسخ تفصیلی:
سوء ظن به پروردگار و بدبینى نسبت به وعده هاى الهى و آنچه در قرآن و احادیث معتبر وارد شده، آثار مخربى در بنیان ایمان و عقائد انسان دارد، و انسان را از خدا دور مى سازد، همان گونه که در روایات آمده است که پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) مى فرمایند: «داود(علیه السلام) در مناجاتش مى گفت: پروردگارا کسى که تو را بشناسد و حسن ظن به تو نداشته باشد ایمان نیاورده است». افزون بر این سوء ظن به وعده هاى الهى سبب فساد عبادت مى گردد، چرا که روح اخلاص را در انسان مى میراند. شاید احادیثی که می فرماید: «سوء ظن عبادت را فاسد مى کند» اشاره به همین باشد.

نکته دیگر این که سوء ظن به وعده هاى الهى، انسان را در برابر حوادث سخت و پیچیده، سست و ناتوان مى کند، همان گونه که گروهی از مسلمانان زمان پیامبر(ص) در میدان هاى جنگ، گرفتار سوء ظن به وعده هاى الهى شدند (و در مبارزه با دشمن سست گشتند در حالى که مؤمنان راستین و بامعرفت که حسن ظن به خدا داشتند، با کمال قدرت و امیدوارى در برابر دشمنان ایستادند و پیروز شدند). به علاوه سوء ظن باللّه، انسان را از عنایات الهى محروم مى کند، زیرا خداوند با هر کس مطابق حسن ظن و سوء ظن او رفتار مى نماید، همان گونه که در روایات آمده، «لقمان حکیم» به فرزندش مى گفت: «فرزندم نسبت به خدا حسن ظن داشته باش، سپس از مردم سؤال کن کیست که نسبت به خدا گمان نیک داشته باشد و خداوند مطابق آن با او رفتار نکند؟».(1)

کوتاه سخن این که، اگر انسان طالب آرامش، استقامت، ایستادگى، جلب عنایات پروردگار و ایمان خالص است، باید نسبت به خداوند و وعده هاى او حسن ظن داشته باشد.

پی نوشت:
(1). کنز الفوائد، کراجکى، محمد بن على‏، محقق/ مصحح: نعمة، عبد الله‏، دار الذخائر، قم‏، 1410 ق، ‏چاپ اول‏، ج ‏2، ص 66، فصل؛ بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، محقق/ مصحح: جمعى از محققان‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، 1403 ق‏، چاپ دوم، ج ‏68، ص 156، باب 63 (التوکل و التفویض و الرضا و التسلیم و ذم الاعتماد على غیره تعالى و لزوم الاستثناء بمشیة الله فی کل أمر).

منبع: اخلاق در قرآن‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، مدرسه الامام على بن ابى طالب(علیه السلام)، قم‏، 1377 ش،‏ چاپ اول‏، ج 3، ص 338.

پرسش های مرتبط:

معصومین چگونه مردم را از سوء ظن به خداوند نهی نموده‌اند؟

سوء ظن به دیگران چه آثار و پیامدهایی برای جامعه دارد؟

چه انگیزه هایی سبب سوء ظن به دیگران می شود؟

سوء ظن در چه مواقعی مطلوب است؟

عامل اصلی سوء ظن به خداوند چیست؟

شیوه های درمان بد گمانی چیست؟

آیا هرگونه سوء ظنی حرام است؟

آیا سوء ظن پیدا کردن به اختیار انسان است؟

معصومین چگونه مردم را از سوء ظن به یکدیگر نهی می کردند؟